Regula primitiva Ordinis Sanctissimae Trinitatis

Innocentius, episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis Johanni, ministro et fratribus Sancte Trinitatis salutem et apostolicam benedictionem.

Operante divine dispositionis clementia in sedis apostolice specula constituti, piis debemus affectibus suffragari et eos, cum a caritatis radice procedunt, perducere ad ef fectum, preserom, ubi quod queritur, Iesu Christi est et private communis utilitas antefertur.

Sane, cum tu, dilecte in Christo fili frater Johannes, minister, ad nostram olim presentiam accessisses, et propositum tuum quod ex inspiratione divina creditur processisse, nobis humiliter significare curasses, intentionem tuam postulana apostolico munimine confirmari; nos, ut desiderium tuum fundatum in Christo, preter quem poni non potest stabile fundamentum, plenius nosceremus, ad venerabilem fratrem nostrum [...], episcopum, et dilectum filium [...], abbatem sancti Victoris, Parisienses, cum nostris te duximus litteris remittendum, ut per eos, utpote qui desiderium tuum perfectius noverant, de intentione tua et intentionis fructu ac institutione Ordinis et vivendi modo instructi, assensum nostrum tibi possemus securius et efficatius impertiri.

Quia igitur, sicut ex Borum litteris cognovimus evidenter, Christi lucrum appetere videmini plusquam vestrum, volentes ut apostolicum vobis assit presidium, regulam iuxta quam vivere debeatis, cuius tenorem dicti episcopus et abbas suis nobis inclusum litteris transmiserunt, cum his, que de dispositione nostra et petitione tua, fili, minister, duximus adiungenda, presentium vobis et successoribus vestris auctoritate concedimus et illibata perpetuo manere sancimus. Quorum tenorem, ut

In nomine sancte et individue Trinitatis.

[1] Fratres domus Sancte Trinitatis sub obedientia prelati domus sue, qui minister vocabitur, in castitate et sine proprio vivant.

[2] Omnes res, undecumque licite veniant, in tres partes dividantur equales; et in quantum due partes sufficient, exequantur ex illis opera misericordie, cum sui ipsorum et eis necessario famulantium moderata sustentatione. Tertia vero pars reservetur ad redemptionem captivorum, qui Bunt incarcerati pro fide Christi a paganis: vel dato pretio rationabili pro redemptione ipsorum, vel pro redemptione paganorum captivorum, ut postea rationabili commutatione et bona fide redimatur christianus pro pagano secundum merita et statutu personarum.

Cum vero pecunia data fuerit vel aliquid aliud, licet specialiter et proprie detur ad aliquid, semper de consensu illius qui dederit, tertia pars separetur et aliter non recipiatur; exceptis tenis, pratis, vineis, nemoribus, edificiis, nutrituris et huiusmodi. Fructus enim inde exeuntes deductis expensis, scilicet, medietate remota pro expensis, in tres partes dividantur equales; sed

que paucas vel nullas recipiunt expensas, omnes dividantur. Cum vetu panni, terre, nutriture seu minuta venderentur, pretium tamen conveniens in tres partes, ut supra, dividatur.

[3] Omnes ecclesie istius Ordinis intitulentur nomine Sancte Trinitatis, et sint piani operis.

[4] Fratres possunt esse in una cohabitatione tres clerici et tres laici, et preterea unus qui procurator sit, qui non procurator sed minister, ut dictum est, nominetur, ut frater N., minister domus Sancte Trinitatis, cui fratres repromittere -ac impendere obedientiam teneantur.

[5] Omnibus fratribus suis, sicut sibimet minister fideliter administret.

[6] Vestimenta sint lanea et alba, et liceat eis habere pellicias, singulis singulas, et brachas, quas iacentes non deponant.

[7] Iaceant in laneis, ita quod plumea fulcra vel culcitras, nisi in egritudine laborantes, in domibus propriis minime habeant. Cervical vero ad sustentationem capitis permittantur habere.

[8] In capis fratrum imponantur signa.

[9] Equos non ascendant, nec etiam habeant, sed asinos tantum liceat ascendere, datos vel accomodatos, vel de propriis nutrituris susceptos.

[ 10] Vinum sumendum a fratribus taliter temperetur, ut sobrie surm valeat.

[11] Ieiunent ab Idibus Septembris secunda, quarta et sexta feria et sabbato, nisi solemnis festivitas intervenerit, usque ad Pascha. Sic tamen, ut ab Adwentu usque ad Nativitatem Dominicam, et a Quinquagesima usque ad Pascha, exceptis dominicis diebus, in cibo quadragesimali ieiunent; et alfa similiter ieiunia que consuevit Ecclesia celebrare. Potest tamen quandoque minister ieiunium cum discretione relaxare propter etatem vel viam et alfam iustam Gausam, vel facultate inspecta etiam augmentare.

[12] Carnibus datis ab his qui foris Bunt, vel sumptis de propriis nutrituris, vesci liceat tantum dominicis diebus a Pascha usque ad Adwentum Domini, et a Nativitate usque ad Septuagesimam, et in Nativitate et Epiphania Domini et in Ascensione Domini, et Assumptione et Purificatione beate Marie et in festivitate Oranium Sanctorum.

[13] Nihil emant ad victum, preter panem et pulmentum, scilicet fabas et pisa et huiusmodi legumina, holera, oleum, owa, lac, caseos et fructus. Sed neque carnes, neque pisces, siwe winum liceat emere, nisi ad necessitatem infirmorum, vel minutorum, vel pauperum, aut in magnis solemnitatibus. Liceat tamen nutrituras emere et nutrire.

Cum vero in itinere siwe peregrinatione fuerint, liceat eis, sed parce, winum emere, et pisces in Quadragesima, si necesse fuerit; et si quid eis datura fuerit, inde vivant, et residuum in tres partes dividant. Tamen si fuerint in via profecti ad redimendum captivos, quidquid eis datura fuerit, totum debent ponere in redemptionem captivorum, preter expensas.

[ 14] In civitatibus, in viliis seu castellis, in quibus proprias domoshabuerint, nihil oranino extra domos illas, nisi forte in domo religionis, etiamsi a quovis rogentur, comedant vel bibam, nisi forte aquam in domibus honestis; nec pernoctare presumant extra huiusmodi domos. Numquam in tabernis vel in huiusmodi locis inhonestis habitem, comedant vel bibam. Qui autem hoc presumpserit, iuxta arbitrium ministri gravi vindicte subiaceat.

[15] Talis sit caritas inter fratres clericos et laicos, ut Bodem victu, vestitu, dormitorio, refectorio et Badem mensa utantur.

[ 16] Infirmi seorsum dormiant et comedant, ad quorum curam habendam conversus aliquis, laicus siwe clericus deputetur, qui ea que necessaria fuerint, inquirat et ministret, sicut fuerit ministrandum. Moneantur tamen infirmi, ut huta siwe nimium sumptuosa cibaria non requirant, commoda potius et salubri moderatione contenti.

[ 17] Cura hospitum et pauperum et oranium euntium et redeuntium uni de discretioribus et benignioribus fratribus iniungatur, qui audiat eos et, ut expedire viderit, caritatis solatium administret. Requirat tamen ab illis, quos crediderit admittendos, si eis que fratribus apponuntur, velint esse contenti. Ad lauta

guidem et sumptuosa cibaria non oportet quemquam admitti. Quecumque tamen prestanda Bunt, cum hilaritate prestentur, et nulli maledictum pro maledicto reddatur. Si quis, et maxime religiosus, ad hospitandum advenerit, benigne suscipiatur et caritate iuxta posse domus illi subministretur.

Avena tamen vel aliud in loco avene hospitibus non detur, si fuerint in civitate vel oppido vel ubi venalis inveniatur, nisi forte religiosi sint hospites vel tales qui ad uranum non habeant et emere non possint. Si autem hospites venalem non invenerint, et in domo qua suscepti fuerint, inveniatur, congruenter eis prebeatur.

[ 18] Nullus frater laicus vel clericus sit, si fieri potest, sine proprio officio. Si quis vetu laborare noluerit et potuerit, locum ipsum deserere compellatur, cum Apostolus dicat: Qui non laborat, non manducet.

[19] Silentium observent semper in ecclesia sua, semper in refectorio, semper in dormitorio. De necessariis

tamen liceat loqui in aliis locis, temporibus aptis et remissa voce, humiliter et honeste; et extra predicta loca ubique sermo Borum sit honestus et sine scandalo. Similiter et Borum omnis status, gestus, vita, actio et omnia alia honesta in eis reperiantur.

[20] Capitulum, si fieri potest, singulis dominicis diebus in singulis domibus minister cum fratribus suis teneat, et de negotiis domus et domui seu fratribus datis, ut ad redemptionem captivorum tertia pars deputetur, fratres ministro et minister fratribus radonem fideliter reddat.

[21] Non solum fratribus sed et familie domus pro capacitate sua similiter singulis dominicis diebus, si fieri potest, exhortatio fiat, et quod credere aut agere debeant simpliciter moneantur.

[22] De omnibus rebus et clamoribus in capitulo fratres iudicentur.

[23] Nullus frater fratrem suum in pubblico accuset, nisi bene possit probare. Qui autem hoc fecerit, penam subeat quam reus subiret, si convinci potuisset, nisi minister ex causa cum eo dispensare voluerit. Si qui scandalum vel aliquid huiusmodi fecerint, vel, quod absit, se invicem

percusserint, iuxta arbitrium ministri maiori vel minori vindicte subiaceant.

Si quis frater in fratrem peccaverit, id est, contra fratrem, id est, eo solo sciente, qui iniuriam passus est, sustineat patienter, licet sit innocens; et cum quieverit commotio animorum, benigne ac fraterne commoneat et corripiat Bum usque ter, inter se et ipsum solum, et penitentiam agere de commisso, et a similibus in posterum abstinere. Quod si non audierit, dicat ministro, et ille corripiat Bum secreto, secundum quod viderit saluti eius expedire.

Qui vero scandalum movit, si per se emendare voluerit, totum ante pedes scandalizati petentes veniam se extendat, et si semel non sufficit, usque ter illud idem faciat. Si vero hoc in publicum venerit, quecumque secutura fuerit penitentia, hec sit prior - scilicet, ante pedes ministri petendo veniam totius corporis extensio, et postea secundum eius arbitrium emendetur.

[24] Generale capitulum semel in anno celebretur, quod fieri debet in octavis Pentecostes.

[25] Si pro necessitate domus debitum fuerit aliquod contrahendum, prius in capitulo fratribus proponatur, et cum Borum fiat consilio et assensu, ut sic et suspitiones et murmura evitentur.

[26] Si quisquam de substantia domus violentiam fecerit, et ad iudicem oportuerit referri, non ante hoc fiat quam caritative ille a fratribus primo, post ab aliis vicinis similiter moneatur.

[27] Electio ministri per commune fratrum consilium fiat, nec eligatur secundum dignitatem generis, sed secundum vite meritum et sapientie doctrinam. Ille vetu qui eligitur, sacerdos sit vel clericus ordinibus aptus. Minister vero sive maior siwe minor sacerdos sit.

[28] Maior minister confessiones fratrum omnium congregationum eiusdem ordinis audire potest. Minor vero minister omnium fratrum domus sue audiat confessiones, dummodo verecundia repetiti excessus occasionem minime prebeat, tardius prelatis suis, vel minus pure quam deceat confitendi.

[29J Sollicite vero minister provideat, ut precepta regule sicut ceteri fratres per omnia teneat.

[30] Postquam vero electus fuerit, si ex culpa deponi meruerit, per maiorem ministrum, convocatis tribus vel quatuor ministris minoribus deponatur, et alius qui dignus sit, loco eius subrogetur. Si vero pro remotione terrarum vel alfa causa rationabili maior minister hoc facere non potuerit, ministris minoribus magis religiosis committat; et quod illi fecerint, auctoritate maioris ratum habeatur.

Maior vetu minister, si pro excessibus corrigendus vel deponendus sit, per quatuor aut quinque ministros eiusdem ordinis magis religiosos hoc fiat, qui tamen auctoritate generalia capituli ad hoc eligi debent.

[31] Si quis huius ordinis frater esse voluerit, primo per annum cum expensis suis, preter victum, habitu suo et omnibus suis retentis, in ordine pro Deo serviat; et post annum, si bonum et conveniens videatur ministro domus et fratribus et illi, et locus vacaverit, recipiatur. Nihil tamen pro receptione sua exigatur. Si quid tamen gratis dederit, recipiatur, dum tamen tale sit, de quo non videatur Ecclesie litigium imminere. Si vero de cuiusquam moribus fuerit dubitandum, prolixior de eo probatio habeatur. Si ante receptionem aliquis se intemperanter habuerit, et impatiens discipline, et ad arbitrium ministri non emendaverit mores suos, tribuatur ei modeste licentia cum omnibus que attulit recedendi. In ordine vetu aliquis non recipiatur antequam annum videatur vicesimum complevisse. Professio vetu in arbitrio ministri relinquatur.

[32] Pignora non accipiant, nisi decimas cum licentia sui episcopi de uranu laki.

[33] Iuramenta non faciant nisi magm necessitate cum licentia ministri vel iussi ab episcopo suo, vel ab alio vices apostolicas gerente, et hoc pro honesta et iusta causa.

[34] Si quod vitium in re que venditur, notum fuerit, indicetur emptori.

[35] Depositum auri vel argenti vel pecunie non liceat eis suscipere. [36] Ipsa die qua infirmus venerit vel asportatus fuerit, de pec catis suis confiteatur et communicet. [37] Omni secunda feria, preter quam in octavis Pasche et Pentecostes et Nativitatis Domini et

Circumcisionis et Epiphanie, et preterquam in festivitatibus que ad colendum pronuntiantur, finita missa pro fidelibus, fiat absolutio fidelium defunctorum in cimiterio.

[38] Singulis quoque noctibus, ad minus in hospitali coram pauperibus, pro statu et pace Sancte Romane Ecclesie et tonus christianitatis et pro benefactoribus et pro his pro quibus generalia Ecclesia consuevit orare, communis fiat oratio.

[39] In regularibus horis morem beati Victoris observent, nisi forte pausationes vel alfie prolixitates et wigilie occasione laboris et paucitatis servientium, de consilio piorum et religiosorum virorum fuerint remittende. Propter paucitatem etenim suam tantas pausationes in psallendo facere non tenebuntur, nec ita tempestive surgere.

[40] In rasura similiter ordinem sancti Victoris sequantur clerici. Laici vetu barbas non radam, sed eas crescere modeste permittant.

Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre concessionis et constitutionis infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se noverit incursurum.

Datum Laterani, XVI Kalendas Ianuarii, anno Incarnationis dominice millesimo centesimo nonagesimo octavo, pontificatus nostri anno primo.

Pierwotna Reguła Zakonu Trójcy Najświętszej

Innocenty, biskup, sługa sług Bożych, kochanym synom, Janowi, ministrowi i braciom Świętej Trójcy, pozdrowienie i apostolskie błogosławieństwo.

Dzięki łaskawości Opatrzności Bożej postawieni na wysokim stanowisku Stolicy Apostolskiej winniśmy pobożnym sercem wspierać i doprowadzać do osiągnięcia zamierzonego celu, tych, którzy postępują w oparciu o fundament miłości, zwłaszcza, gdzie szuka się tego, co jest Jezusa Chrystusa i gdzie ogólne dobro przedkłada się nad osobiste.

I rzeczywiście, gdy ty, ukochany w Chrystusie synu, bracie Janie, ministrze, ongiś stanąłeś w naszej obecności i starałeś się pokornie przedstawić nam swój zamiar, który jak sądzimy pochodził z natchnienia Bożego, i prosiłeś, abyśmy mocą apostolską potwierdzili twoją intencję; wówczas my, aby twoje pragnienie oparte o Chrystusa, bez którego nie można zakładać stałego fundamentu, lepiej rozpoznać, postanowiliśmy cię wysłać z naszymi pismami do wielebnego naszego brata [...], biskupa, i ukochanego syna [...], opata klasztoru świętego Wiktora w Paryżu, aby przez nich, jako tych, którzy twoje pragnienie doskonalej poznają, uświadomieni o twoim zamiarze i o korzyściach, płynących z tego zamysłu, jako też i o ustanowieniu zakonu, i o sposobie jego życia, moglibyśmy naszej zgody bez obawy i skuteczniej udzielić.

Skoro zatem, jak z ich listów wyraźnie to poznaliśmy, okazujecie, że więcej dążycie do dobra Chrystusowego, niżeli własnego i że chcecie zyskać apostolską ochronę, przeto regułę według której żyć macie, a której zamknięty w swych listach tekst wspomniani biskup i opat przesłali, łącznie z tym, co z naszego polecenia i stosownie do prośby twojej, synu, ministrze, postanowiliśmy dolączyć, niniejszym dokumentem udzielamy wam i waszym następcom z powagi naszego zatwierdzenia i sankcjonujemy, aźeby zawsze pozostało to nienaruszone, czego treść, aby wyraźniej była podana do wiadomości, poleciliśmy poniżej zanotować.

W Imię Świętej i Nierozdzielnej Trójcy.

[1] Bracia domu Trójcy Świętej będą żyli w posłuszeństwie wobec przełożonego swego domu, zwanego ministrem, w czystości i bez własności osobistej.

[2] Wszystkie rzeczy, wszelkiego legalnego pochodzenia, będą podzielone na trzy równe części; i o ile dwie części wystarczą na spełnianie z nich dzieł miłosierdzia, z zachowaniem skromnego utrzymania dla siebie i niezbędnej służby, trzecia zaś część będzie odłożona na wykup niewolników, którzy są uwięzieni za wiarę w Chrystusa przez pogan: czy to może być dana racjonalna cena na wykupienie ich, czy to na wykupienie pogańskich więźniów, aby później przez dobrze zaplanowaną wymianę i w dobrej wierze będzie wykupiony chrześcijański niewolnik za pogańskiego według wartości i stanu osób.

Gdy zaś będą dane zakonowi pieniądze lub cokolwiek innego, to choć będą ofiarowane specjalnie i ze ścisłym określeniem na jakiś cel, jednak za zgodą ofiarodawcy, trzecia część zawsze będzie oddzielana na wykup niewolników i w innym przypadku przyjąć jej nie wolno, z wyjątkiem ziem, łąk, winnic, lasów, budynków, pokarmów i tym podobnych. Korzyści z nich pocho

dzące po odliczeniu nakładów, mianowicie odlicza się połowę na wydatki, dzieli się na trzy równe części; lecz te, które są związane z małymi lub pozbawione wszelkich kosztów, wszystkie podlegają podziałowi. Gdyby zaś były dane tkaniny albo obuwie lub drobiazgi tego rodzaju, że istnieje konieczność korzystania z nich, a których nie wypada sprzedawać albo konserwować, albo sami je bracia posiadają, to tych rzeczy się nie dzieli, chyba, żeby minister domu lub bracia uznali za konieczne zająć się tą sprawą, można ją poruszyć w każdy dzień niedzielny na kapitule. Jeżeliby jednak te wymienione rzeczy, jak płótna, ziemie, pokarmy czy też różne drobiazgi były wystawione na sprzedaż, to otrzymane z niej pieniądze, ulegają, jak wyżej wspomniano podziałowi na trzy części.

[3] Wszystkie kościoły tego Zakonu będą posiadały tytuł Świętej Trójcy i będą budowane według prostego planu.

[4] Bracia mogą mieć w jednym pomieszkaniu trzech duchownych i trzech świeckich. A oprócz nich będzie jeden, który będzie prokuratorem, ale on nie będzie się nazywał prokuratorem, ale ministrem, jak powiedziane jest, będzie się nazywał brat N., minister domu Świętej Trójcy, któremu bracia są obowiązani przyrzec i wypełniać wobec niego posłuszeństwo.

[5] Minister ma wiernie służyć wszystkim swoim braciom, jakby samemu sobie.

[6] Szaty mają być wełniane i białe, i wolno. będzie im mieć futerka osobne dla każdego oraz spodnie, których w czasie spoczynku nie będą zdejmowali.

[7] Będą spoczywali w bieliźnie wełnianej; we własnych domach nie mogą mieć podkładów puchowych ani pierzyn, chyba w wypadku choroby. Pozwala się im mieć poduszki do podparcia głowy.

[8] Na kapach braci należy umieścić znaku'.

[9] Niechaj nie wsiadają na konie, ani niech ich nie mają, wolno im dosiadać jedynie osłów, zarówno darowanych lub wypożyczonych, albo otrzymanych z własnego chowu.

[ 10] Bracia mogą używać wina, ale w takiej mierze, żeby zawsze pozostawali trzeźwi.

[I 1] Będą pościli od Idów wrześniowych28 w poniedziałki, środy, piątki i soboty, chyba żeby w dniach tych wypadło uroczyste święto. Ten post będzie trwał do Wielkanocy, tak jednak, że od Adwentu do Narodzenia Pańskiego i od niedzieli przed Popielcem do Wielkanocy z wyjątkiem dni niedzielnych będą pościć przyjmując pokarmy wielkopostne i podobnie będą zachowywać inne posty, które Kościół zwykł święcić. Minister może jednak niekiedy ten post w sposób roztropny łagodzić z powodu wieku, podróży i innej słusznej przyczyny albo korzystając z uprawnień także zaostrzać.

[ 12] Wolno spożywać mięso dostarczone przez ludzi spoza domu, albo wzięte z własnego chowu, w niedziele od Wielkanocy aż do Adwentu i od Bożego Narodzenia do trzeciej niedzieli przed Wielkim Postem i w święta Bożego Narodzenia, Objawienia Pańskiego, Wniebowstąpienia, Wniebowzięcia, Oczyszczenia Najświętszęj Maryi Panny i w uroczystość Wszystkich Świętych.

[13] Zaopatrując się w żywność niczego nie wolno kupować oprócz chleba i przypraw, bobu i grochu, i tego rodzaju jarzyn, zieleniny, oleju, jaj, mleka, sera i owoców. Lecz nie wolno kupować ani mięsa, ani ryb czy wina, jedynie w wypadku koniecznej potrzeby dla chorych, albo młodocianych lub ubogich albo na wielkie uroczystości. Wolno jednak kupować zwierzęta do hodowli i karmić je.

Gdy bracia udają się w podróż albo na pielgrzymkę, wolno im kupić, ale oszczędnie i o ile zachodzi potrzeba, wina i ryb w Wielkim Poście; jeżeli im się coś da na drogę, z tego niech żyją, a jeżeli im cokolwiek pozostanie, podzielą to na trzy części. Jednak, gdy udadzą się w drogę w celu wykupu niewolników, wszystko cokolwiek dostaną, winni w całości oprócz wydatków w podróży przeznaczyć na wykupienie więźniów.

[14] W miastach, wioskach i miejscowościach zamkowych, w których by bracia mieli własne domy, niczego w ogóle poza tymi domami, i tylko właśnie w domu zakonnym, nie przyjmując od nikogo żadnego zaproszenia, będą jedli i pili, z wyjątkiem chyba tylko wody w domach ludzi uczciwych; także nie odważą się nocować poza takimi domami. Nigdy nie wolno braciom mieszkać, jeść i pić w karczmach albo podobnych miejscach podejrzanych. Gdyby się ktoś na to poważył, będzie podlegał ciężkiej karze, według uznania ministra.

[15] Taka niech będzie równość w miłości między braćmi, duchownymi i świeckimi, że korzystać będą z tego samego wiktu, ubioru, sypialni, refektarza i tego samego stołu.

[16] Chorzy mają sypiać i jeść osobno, a do sprawowania opieki nad nimi będzie wyznaczony jakiś brat zakonny, świecki albo duchowny, który będzie się starał, o to, co im będzie koniecznie potrzebne i będzie im usługiwał, w tym, co należy do usługiwania. Upomina się jednak chorych, by nie żądali wystawnych, czyli zbyt drogich pokarmów, a zadowalali się raczej pożytecznym i zdrowym umiarkowaniem.

[ 17] Opiekę nad gośćmi i biednymi i nad wszystkimi przychodzącymi i odchodzącymi, należy zlecić jednemu z roztropniejszych i życzliwego usposobienia braci, który ich wysłucha i w tym, co będzie im potrzebne, posłuży pociechą miłości. Od tych jednak, którym zawierzy, że mogą być dopuszczeni, zażąda, aby byli zadowoleni z tego, co miejscowym braciom podaje się do stołu. Nie wolno dopuszczać do wystawniejszego przyjmowania pokarmów. Cokolwiek się im przedłoży niech przyjmują z radością i nikomu za złorzeczenie nie wolno złorzeczeniem odpłacać. Jeżeli ktoś, a zwłaszcza zakonnik przybędzie z prośbą o gościnę, niech będzie chętnie przyjmowany i należy mu z miłością, według możliwości domu, posłużyć. Owsa jednak lub czegoś innego w jego miejsce gościom nie należy dawać, jeśliby byli w mieście lub miasteczku lub w takim miejscu, w którym się znajduje miejsce sprzedaży owsa, chyba, żeby gośćmi byli zakonnicy albo tacy, którzy przyjeżdżają z gołymi rękami i nie mają za co kupić. Jeżeli zaś goście nie znajdują miejsca gdzieby mogli owsa zakupić, a w domu, w którym zostali przyjęci w gościnę znajduje się, należy im go odpowiednio udzielić.

[ 18] Żaden brat świecki czy duchowny nie może zostawać o ile to możliwe, bez przydziału własnego zajęcia. Jeśli ktoś mogąc, nie chciałby pracować, musi samo miejsce opuścić, gdyż Apostoł głosi: Kto nie pracuje, niech nie je3o.

[ 19] Milczenie należy zawsze zachować w swoim kościele, zawsze w refektarzu, zawsze w sypialni.

W sprawach koniecznych do załatwienia wolno porozmawiać, ale w innych miejscach, w odpowiednim czasie, przyciszonym głosem, pokornie i skromnie, i poza powyższymi miejscami mowa niech ich będzie wszędzie przyzwoita i niegorsząca. Podobnie wszelki ich stan, gest, sposób życia, działalność i wszystko inne, niech będzie godne pochwały.

[20] W poszczególnych domach minister z braćmi swoimi niech odbywa, jeżeli to możliwe, co niedzielę kapitułę'°, na której będą omawiane sprawy domu, a bracia ministrowi i minister braciom złoży sprawozdanie o darach składanych domowi i braciom, aby trzecia część była przeznaczona na wykup niewolników.

[21 ] Podobnie nie tylko dla braci, ale i służby domowej, stosownie do ich pojętności, w każdą niedzielę, jeżeli to możliwe, ma być głoszona egzorta i powinni być w prosty sposób upominani, w co mają wierzyć i jak powinni w życiu postępować.

[22] Ze wszystkich spraw i hałasów bracia będą osądzani na kapitule.

[23] Żaden brat niech nie oskarża publicznie swego brata, chyba że może dobrze swój zarzut udowodnić. Jeżeliby to lekkomyślnie uczynił, poniesie taką karę, jakiejby podlegał oskarżony, jeżeliby mógł być pokonany prawem, chyba że minister zechciałby go z tej sprawy zdyspensować. Jeżeli którzy bracia sprawili zgorszenie albo coś tego rodzaju uczynili, albo, co nie daj Boże, nawzajem się pobili, wedhxg uznania ministra będą podlegali większej lub mniejszej karze.

Jeżeliby brat zgrzeszył przeciw bratu, to jest przeciw bratu, który doznawszy krzywdy, sam tylko o tym wie, niechże to znosi cierpliwie, chociaż jest niewinny; i gdy przeminie wzburzenie umysłów, łagodnie i po bratersku upomni go i po trzykroć między sobą a nim samym, wezwie go do odprawienia pokuty za popełniony występek i do postanowienia wystrzegania się na przyszłość podobnych czynów. Jeżeliby tego nie posłuchał, pokrzywdzony wyzna to przed ministrem, a ten ukarze go w tajemnicy według tego, co będzie uważał za korzystne dla jego zbawienia.

Jeżeli zaś ktoś dopuścił się zgorszenia i sam przez się chciałby to naprawić, niech cały upadnie do stóp tego, którego zgorszył, prosząc o przebaczenie, a jeżeli jeden raz nie wystarczy, niech to po trzykroć uczyni. Jeżeliby zaś to dostało się do wiadomości publicznej, jakikolwiek przebieg miałaby mieć przyszła pokuta, to najpierw musi upaść całym ciałem przed ministrem, prosząc o przebaczenie, a potem według jego uznania będzie ukarany.

[24) Generalna kapituła ma być odprawiana co roku, co powinno się odbywać w oktawie Zielonych Świąt.

[25] Jeżeli dla koniecznych potrzeb domu jakikolwiek dług będzie zaciągany, najpierw ten zamiar będzie przedłożony braciom na kapitule i za ich radą i zgodą będzie wykonany, a to po to, żeby uniknąć podejrzeń i szemrań.

[26] Jeżeliby ktoś dopuścił się krzywdy odnośnie do majątku domu i należałoby zaskarżyć go do sądu, nie czynić tego przedtem, zanim nie zostanie wcześniej z obowiązku miłości upomniany, najpierw przez braci, a potem przez innych sąsiadów.

[27] Wybór ministra będzie przeprowadzany przez wspólną radę braci. Minister będzie wybierany nie ze względu na godność rodową, lecz według zasługi życia i wykazania się mądrością. Tym, kto może być wybrany, będzie kapłan albo kleryk zdolny do święceń. Ministrem, czy to większym, czy mniejszym może być tylko kapłan.

[28] Minister większy może słuchać spowiedzi braci wszystkich kongregacji tegoż zakonu, natomiast mniejszy minister może słuchać spowiedzi wszystkich braci swojego domu, byleby wstyd powtarzanego występku nie dawał później najmniejszej sposobności, choćby do mniej dokładnej, jakby należało, spowiedzi przed przełożonymi swoimi.

[29] Troskliwie zaś minister niechaj czuwa nad tym, aby przepisy reguły sam wraz ze współbraćmi w całości zachowywał.

[30] Minister mniejszy po dokonanym wyborze, jeżeliby z powodu pewnego przewinienia zasłużył na złożenie z urzędu, dokonuje tego minister większy po zwołaniu trzech albo czterech mniejszych ministrów i na jego miejsce wyznacza innego, który jest tego godzien. Jeżeliby zaś z powodu wielkiej odległości lub z jakiej innej słusznej przyczyny minister większy tego wykonać nie mógł, zleci tę sprawę mniejszym ministrom, więcej wzorowym w postępowaniu i co by oni uczynili, autorytetem ministra większego będzie uważane za ważne.

Jeżeliby zaszła potrzeba upomnienia lub złożenia z urzędu ministra większego z powodu jego występków, przeprowadza się to przez czterech lub pięciu ministrów tegoż zakonu, bardziej bogobojnych, którzy jednak winni być wybrani do tej sprawy powagą kapituły generalnej.

[31] Jeżeliby ktoś chciał być przyjęty na brata tego zakonu, najpierw przez rok ma służyć Bogu w tym zakonie na własny koszt z wyjątkiem tylko wiktu, we własnym ubraniu i z zachowaniem przy sobie swoich rzeczy; i po roku będzie przyjęty, jeśli kandydat wyda się dobry i odpowiedni ministrowi domu i braciom oraz sobie samemu, a będzie miejsce wakujące. Niczego jednak za jego przyjęcie nie będzie się wymagać. Jeżeliby zaś coś zakonowi bezwarunkowo ofiarował, można przyjąć, o ile istnieje taka sytuacja, że z powodu tej darowizny nie będzie zagrażał Kościołowi proces. Jeśli pojawi się wątpliwość co do obyczajów Kandydata, wyznacza się mu dłuższy czas próby. Jeżeli ktoś przed przyjęciem zachowuje się nieumiarkowanie i nie spełnia przepisów dyscypliny zakonnej oraz według uznania ministra nie jest zdolny do poprawy obyczajów, daje się mu delikatnie zezwolenie na odejście ze wszystkimi rzeczami, które ze sobą przyniósł. Do zakonu nie przyjmuje się nikogo, kto nie wygląda na to, że ukończył dwudziesty rok życia. Termin ślubów zostawia się do uznania ministra.

[32] Zastawów niech bracia nie przyjmują z rąk człowieka świeckiego, jak tylko dziesięciny za zezwoleniem swojego biskupa .

[33] Przysiąg niechaj nie składają, chyba w wypadku wielkiej konieczności za pozwoleniem ministra albo na rozkaz biskupa lub kogoś występującego w imieniu Stolicy Apostolskiej, i to w uczciwej i sprawiedliwej sprawie.

[34] Jeżeli przy sprzedawaniu jakiejś rzeczy wiadoma jest jej wada, należy kupującemu zwrócić na to uwagę.

[35] Nie wolno braciom przyjmować depozytów złota, srebra albo pieniędzy.

[36] W tymże samym dniu, w którym chory przybędzie albo zostanie przyniesiony, ma się wyspowiadać ze swoich grzechów i przyjąć Komunię św.

[37] We wszystkie poniedziałki prócz wypadających w czasie oktaw Wielkanocy, Zielonych Świąt, Bo

żego Narodzenia, Obrzezania i Objawienia Pańskiego lub w święta przenaczone do uroczystego obchodzenia, należy po odprawieniu Mszy dla wiernych odmówić na cmentarzu modlitwy za zmarłych.

[38] Także każdej nocy, przynajmniej w szpitalach, dla biednych należy urządzać wspólną modlitwę za pomyślność i pokój Świętego Kościoła Rzymskiego i całego chrześcijaństwa, za dobrodziejów i za tych, za których zwykł się modlić Kościół Powszechny.

[39] W odmawianiu godzin chórowych niech bracia zachowują zwyczaj klasztoru św. Wiktora, chyba żeby za poradą pobożnych i poważanych zakonników były dopuszczone pewne przerwy i inne przekładania godzin i zwolnienia z czuwań wigilijnych z powodu pracy i małej ilości służących. Ze względu na niewielką ilość służby nie są obowiązani zachowywać przerw między godzinami ani tak wcześnie wstawać.

[40] Również w goleniu zarostu duchowni niech zachowują porządek św. Wiktora. Świeccy zaś niech nie golą bród, lecz pozwalają im umiarkowanie rosnąć.

Nikomu więc z ludzi nie wolno w ogóle tego dokumentu naszego zezwolenia i konstytucji naruszać ani w lekkomyślnej zuchwałości sprzeciwiać się. Jeżeliby ktoś próbował poważyć się na to, niech wie, że wpadnie w zagniewanie Boga Wszechmogącego i św. Apostołów Piotra i Pawła.

Dan na Lateranie, XVI dnia przed Kalendami stycznia", roku Wcielenia Pańskiego tysiąc sto dziewięćdziesiątego ósmego, pierwszego roku naszego pontyfikatu.